Дар деҳае марде зиндагӣ мекард, ки даҳонаш каҷ буду шакли аҷибе дошт. Аз ин хотир хеле асабиву нороҳат буд. Чун дар кӯдакиаш рафиқонаш ӯро зиёд масхара карда буданд фикр мекард ҳар касе ӯро бинад масхара мекунад ва ба ҳолаш механдад. Бинобарин агар касе дар наздаш механдид он марди рӯйкаҷ фикр мекард ба ҳоли ӯ механдад ва бо ӯ ҷангу даъво мекард.
Мақолаи “Ҷумҳурият” таҳти унвони “Чоҳкан зери чоҳ ё чаро наҳзатиҳо «ҳавлӣ»-ро «ҳалво» мефаҳманд?” ин қиссаро ба ёдам овард. Зеро ин мақола айни кори ҳамон одами даҳонкаҷ аст, ки хандаи ҳар роҳгузарро ҳам масхараи худ мепиндорад. Вагарна озодии маҳбусони сиёсии Судон ба наҳзату ҳукумат чӣ рабте дорад?
Ҷумҳурият ба як хабари Паём вокуниш карда, радияе навиштааст, ки барои мо хеле аҷиб буд.
Хабари Паём дар бораи дастури озодии зиндониёни сиёсӣ дар Судон буд, ки танҳо ҳамчун хабар пешкаши хонандагон гардид. Аммо сомонаи расмии кишвар ин хабарро ба худ кашидааст. Чаро?
Ҷавоб якест, зеро медонанд, ки дар зиндонҳои ҳукумати Тоҷикистон афроди зиёде бо ангезаҳои сиёсӣ нигоҳ дошта мешаванд. Банобарин мисли ҳамон одами даҳанкаҷ ҳар ишораеро ба худ мекашанд.
Ин танҳо мисол нест. Дар шабакаҳои иҷтимоӣ ҳам вазъ ҳамин аст. Агар як нафар дар фейсбук дар бораи диктатура суханеро нашр намояд, як гурӯҳ инро ишора ба худашон қабул мекунанд ва дарҳол нависандаи онро хоину ватанфурӯш эълон мекунанд. Агар дар бораи зулм ҳам касе чизе нашр кунад боз ҳам мавриди ҳамлаи ин гурӯҳ қарор мегиранд.
Ба гуфтаи яке аз имомхатибҳои кишвар, намояндагони Кумитаи дин ҳам аз онҳо хостаанд, ки дар бораи Фиръавну золимон сухан нагӯянд ва бештар дар бораи дӯзаху биҳишт ва азоби қабр суҳбат кунанд.
Аммо ҷавоби “Ҷумҳурият” ба хабаре, ки дар бораи як кишвари африқоӣ аст ба чӣ маъност, хонандаи нуктасанҷ хуб мефаҳмад.
Ин нашрияи ҳукуматӣ менависад: “Ҳама медонанд, ки ТТЭ ҲНИТ тасмими бо роҳи ғайриқонунӣ расидан ба қудратро дошт. Вобаста ба марҳилаи мавҷудияти ин ташкилоти террористӣ – экстремистӣ, ки «доҳи» — ёнаш онро дорои таърихи зиёда аз 40 сола арзёбӣ мекунанд, бояд гӯям, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон аз 4 декабри соли 1991 ташкил шуда, бинобар вазъи номуътадили ҷомеа фаъолияти он аз соли 1992 то соли 1997 дар ҳудуди Ҷумҳурии Исломии Афғонистон идома ёфта, баъди бастани Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон аз 27 июни соли 1997 дар асоси қарори раёсати Суди Олӣ аз 12 августи соли 1999 фаъолияти он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шуда, 28 сентябри соли 1999 дар Вазорати адлия сабти ном гардид.”
Нависанда дар инҷо ба иловаи туҳматҳои дигар кӯшиш мекунад, ки собиқа ва таърихи ҲНИТро ҳам зери суол барад, чун мехоҳанд фаъолиятҳои ҲНИТ ба хотири истиқлолияти кишвар ва рушди фарҳанги миллиро дар замони Шуравӣ аз саҳифаҳои таърих маҳв кунанд. Аммо таҳрифи таърих наметавонад ба диктаторӣ машруъият бахшад.
Масъалаи дигаре, ки мақомоти кишварро хеле нороҳат кардаву дар ҳолати ногувор қарор додааст оғози ислоҳот дар кишвари ҳамсоя — Узбекистон аст. Пас аз марги яке аз диктаторҳои махуфи Осиёи миёна ва касе, ки саҳми калоне дар ба қудрат расидани ҳукумати феълӣ дошт, ҷомеаи Узбекистон ҷуръат пайдо кардаанд, ки дар бораи зулму ҷиноятҳояш сухан бигуянд. Раванди озодии маҳбусони сиёсӣ дар ин кишвар ҳам аллакай оғоз ёфтааст. Мухолифини дар хориҷ қарордошта ҳам омодагиашонро барои баргаштан ба Ватан эълон кардаанд.
Вазъияти имрӯзи Арманистон ҳам барои касе пӯшида нест. Онҷо ҳам мардум ба кӯчаҳо рехта ҳуқуқи худашро талаб кард ва Серж Саргсянро, ки 10 сол қудратро дар қабза дошт маҷбур ба истеъфо сохт. Дигар дар дунёи муосир ҳеҷ мардуме ҳукмронии якумрии як нафарро барои солҳои зиёд қабул надоранд. Диктатура оҳиста оҳиста аз байн меравад. Роҳбарони миллатдӯсту Ватандӯст касоне ҳастанд, ки озодиро ба хубиву хирадмандона ба миллати худ ҳадя мекунанд. Аммо ҷинояткорон намехоҳанд қудратро раҳо кунанду ба мардуми худ озодӣ бидиҳанд.
Ба ҳамин хотир ҳатто аз озодии зиндониёни сиёсӣ дар Африқо ҳам меҳаросанд. Онро дарҳол ба худ мекашанду вуҷудашонро ларза фаро мегирад. Вагарна Судон куҷову Тоҷикистон куҷо?
Салим Раҳим