Ал-Ҳофиз Абусаъид Усмон ибни Саъид ад-Дорими ас-Сиҷистонӣ ному насаби ба пурагии ӯст.
Усмон ад-Доримӣ соли 200 ҳиҷрӣ дар Ҳирот ба дунё омадааст ва дар ин бора маълумоти аниқ дар китоби Ас-Сиёр сабт гардидааст. Дар ҷустуҷӯи дониш ба бисёр кишварҳо аз қабили Ҳиҷоз, Ироқ, Шом, Миср ва дигар сарзаминҳои мусалмоннишини он давра ташриф овард. Соли 273 бошад, баъди сафарҳои тӯлонӣ дар Ҷурҷон (шимоли Эрон, соҳили баҳри Каспий) муқим шуд. Ҳангоми сафарҳояш, Имом бо имомони намоён ва Муҳаддисони он замон вохӯрда аз онҳо ганҷинаи улум баҳра мебардошт. Устодонаш Ибни Аби Увайс, Мӯсо ибни Исмоил ат-Табузакӣ, Сулаймон ибни Ҳарб, Аҳмад ибни Юнус, Хайуа ибни Шурайх, Саид ибни Аби Марям, Абдулғаффор ибни Довуд, Нуъайм ибни Ҳаммад ва бисёр дигарон мебошанд, ки эшон низ дар тақвияти улуми даврон хеле саҳмгузоранд.
Доримӣ фиқҳро бо роҳбарии Имом Бувайтӣ, ки ҳамсафари Имом Шофеъӣ аст, омӯхтааст. Забони арабиро аз Абу ‘Абдуллоҳ ибни ал-‘ Арабӣ омӯхта буд. Шогирдони ӯ:
Муҳаммад ибни Усмон, Муъаммал ибни ал-Ҳасан ибни Исо,Абул ал-Аббос Аҳмад бин ал-Азҳар, Аҳмад ибни Муҳаммад ибни Абдус ат-Тарайфӣ, Ҳомид ар-Рафа ва дигаронанд, ки албатта ҳар якеро номбар кунем, фурсатҳое бисёр лозим меоянд.
Умри азизи донишманд ҳаргиз зое нарафта, дар ин давом китобҳое бисёр таълиф намудааст, ки бархеро зикр мекунам.
«Муснад» (бо китоби машҳури «Муснади ад-Доримӣ», ки онро Абӯ Абдуллоҳ ад-Доримӣ навиштааст) омехта кардан мумкин нест. Зеро ин олим Усмон Доримист.
«Ар-Родд‘ ала ал-Ҷаҳмия «, «Ар-Родд‘ ала Бишр Мариси» ё «Нақд» аз китобҳои машҳури ӯянд.
Олимон дар бораи Усмон Доримӣ дар китобҳои муаррихин гуфтаҳое доранд.
Ибни Ҳиббон бо ёдоварӣ аз ӯ дар китоби худ «ас-Сикат», ки маънояш Сазовори эътимод мебошад, гуфтааст: «Яке аз имомони ҷаҳон, ӯ аз Абулвалид ва аз мардуми Ироқ ривоят кардааст.»
Имом Яъқуб ал-Карраб гуфта: Вай бо Ибни Арабӣ адабиёт, Фиқҳ бо Абу Яъқуб ал-Бувайтӣ, ҳадис бо Яҳё ибни Маъин ва ‘Алӣ ибни Мадинӣ омӯхтааст. Вай дар ин илмҳо хеле муваффақ буд, Аллоҳ раҳматаш кунад. «
Имом Муҳаммад ибни Мунзир гуфтааст: «Ман аз Абу Зуру Розӣ дар бораи Усмон ибни Саид пурсидам ва ӯ гуфт:» Ӯ тӯҳфае, яъне лаёқате Худодода барои навиштани осори аҷиб дошт. «
Абулфадл Ҷорудӣ гуфтааст: «Вай имомест, ки дар тӯли ҳаёт ва пас аз марг аз ӯ пайравӣ карда шуд.»
Алҳасан ибни Соҳиби Ашшошӣ гуфт: «Ман аз Абӯдуд-Сиҷистонӣ (муаллифи» Сунан Абу Довуд «) дар бораи Усмон ибни Саид пурсидам ва ӯ (ба ман) гуфт:» Мо ҳадисро аз ӯ гирифтаем. »
Абуҳомиди Амашӣ гуфтааст: «Ман дар байни муҳаддисҳо касеро ба монанди» Усмон ибни Саъид, Муҳаммад ибни Яҳё ва Яъқуб ибни Суфён надидам «.
Абу Усмон Сабунӣ бо аснод аз Кутейба ибни Саид ривоят мекунад, ки ӯ дар охири китоби «Ал-Имон» гуфт: «Вақте ки шахсеро мебинед, ки Суфён ал-Саурӣ ва Малик ибни Анас ва Авзоъиро дӯст медорад «, Ва аз чанд имом ёдовар шуд ва сипас гуфт:» Пас бидонед, ки касе ки онҳоро дӯст медорад, пайрави суннат аст! «
Имом Заҳҳобӣ мегӯяд: «Имом, олими бузург, ҳофиз, мунаққид буд. Ман илми ҳадисро аз Аҳмад ва Яҳё ибни Маъин гирифтаам. Вай ҳимоятгари суннат буд ва дар мубоҳисаҳо хеле моҳир буд. »
Имом Усмон ибни Саид, Худо раҳмат карда бошад, дар моҳи Зулҳиҷҷа, дар соли 280-и ҳиҷрӣ, ин ҷаҳонро тарк кард. Навиштореро аз кутуби таълифкардаи Усмон доримӣ, ки шарҳи бархе аз аҳодисро бо далоили муфассали илмӣ овардааст, тақдиматон мекунем.
Дар як ҳадис омадааст: Вақте ки сеяки охири шаб меояд, Худо ба осмони ин дунё фуруд омада, мегӯяд:» Оё касе ҳаст, ки дуо кунад, то ман ба ӯ ҷавоб диҳам? Оё касе ҳаст, ки бахшиш мепурсад, то ман ӯро бубахшам? Оё касе ҳаст, ки ниёзҳои ӯро, ки ман ба ӯ ҳадя мекунам, мепурсад? «, Ва ин то фарорасии Фаҷр идома меёбад. Боз дар шарҳи муфассалтари ин ҳадис чунин меорад, ки ин ҷо нозил шудани фармону раҳмату қудрати ӯ ва фуруд омадани фариштагонаш сухан меравад.
«Дар ҳамаи ин ҳадисҳо ишора ба фуруд омадани (« Нузул ») Худованди Таборак ва Таъалло аст. Ва аҳли дониш ва фиқҳ аз байни устодони мо ба онҳо бовар доштанд. Ҳеҷ яке аз онҳо ҳеҷ кадоме аз ин ҳадисҳоро рад накард ва мардумро аз хондани онҳо бознадошт, то он даме ки ин гурӯҳ (ҷаммиён), ки бо ҳадисҳои Расули Худо (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) мухолифат карданд ва бар зидди онҳо саъйи зиёд карданд …
Онҳо мепурсанд: «Чӣ гуна ӯ [ба осмони наздик] мефарояд?» Мо ба онҳо ҷавоб медиҳем: «Дар дини мо ба мо супорида нашудааст, ки бидонем, ки чӣ гуна ӯ нузул мекунад, ақли мо инро дарк карда наметавонад. Дар байни махлуқот касе монанди ӯ нест, ки амалҳо ва сифатҳои ӯро бо ӯ муқоиса кунанд. » Ҷое дигар оиди вуҷуди Худованд мегӯяд:
«Мусалмонон якдиланд, ки Аллоҳи мутаъол болои Арши худ аст. Ва мо бешубҳа мутмаин ҳастем, ки Аллоҳ дар болои Арши худ, дар болои осмонҳояш аст, тавре ки худро тавсиф кард, аз офарида шудан дур аст.» Ҳатто кӯдаконе, ки ҳанӯз пухта нашудаанд, Худоро чунин мешиносанд ва вақте ки кӯдак аз чизе нороҳат мешавад, дастҳояшро бо дуо ба Парвардигораш, ки дар болои осмон аст, баланд мекунад, на дар ҷои дигаре.
Аллоҳи мутаъол дар Қуръон гуфтааст: “Фиръавн гуфт:“ Эй Ҳомон! Барои ман бурҷе бисоз. Шояд ман ба пайроҳаҳо, роҳҳои осмон бирасам ва ба Худои Мусо нигарам. Дар ҳақиқат, ман ӯро дурӯғгӯй мешуморам. » Ҳамин тавр бадиҳои аъмол ба назари фиръавн зебо намудор шуд ва ӯ гумроҳ шуд. Ва дасисаҳои Фиръавн бенатиҷа монданд.»
Имом ‘Усмон Доримӣ дар шарҳи ин оят гуфтааст:
«Дар ин оятҳо тавзеҳ ва нишонаи возеҳе мавҷуд аст, ки Мӯсо алайҳиссалом фиръавнро даъват кард, то бидонад, ки Худо дар осмонҳо боло аст ва аз ин сабаб ӯ (фиръавн) фармон дод, ки бурҷи калоне бисозад ва мехост ӯро бубинад.»
Барои онҳое, ки ғайри Қуръон ягон китоби дигареро иқрор намешаванду тафсиреро тан намегиранд, Доримӣ гуфтааст: «Баъзеи онҳо гуфтанд:» Биёед тафсири олимонро канор гузорем, зеро мо танҳо ба Қуръон ишора мекунем. Китоби Худоро барои мо биёваред».
Мо ба онҳо мегӯем: хуб … аммо шумо маънои онро намедонед, барои ҳамин шумо гумроҳ шудаед. Шумо ба мобайни байт часпида, дидаву дониста сар ва анҷоми онро сарфи назар мекунед.
Соима Саидӣ