Номи ин кишвар маънои “мамлакати яхҳо”-ро дорад, ки дар тарафи ғарбӣ Аврупои Шимолӣ воқест. Исландия на он қадар давлати бузург аст, ки дар қисмати шимолии уқёнуси Атлантика, дар якчанд ҷазираи хурд ташкил ёфтааст. Масоҳаташ 103 ҳазор км мураббаъ, аҳолиаш ҳамагӣ 321 ҳазор нафар мебошад. Пойтахташ Рейкявик, забони давлатиаш исландӣ, пули миллӣ крона, шаҳрҳои калонтаринаш- , , , Гардабайр, Мосфелдсбайр ва ғайра мебошанд. Дини мардум ивангелӣ, лютеранӣ ва бештар аттеистонанд, аммо қадами ислом низ ба ин мамлакат расидааст, ки пойтахташ ду масҷид дорад ва шумори мусалмонон ба 948 нафар расидааст.
Кишвар узви Иттиҳоди Аврупо нест, балки узви Созишномаи Шенген, инчунин аъзои НАТО мебошад.
Чун ба андозаи кофӣ аз материки Аврупоӣ дуртар бунёд ёфтааст, мардум дертар, дар миёнаҳои асри 9 ҷойгузини ин сарзамин гаштаанд. То расидани қадами одамӣ дар ин ҷо фақат як намуд ҷонвар аз синфи ширхӯрон вуҷуд дошт, ки он ҳам рӯбоҳи сафеди арктикӣ буд. Хомӯшакҳо ва як қатор дигар ҳашаротҳои зараррасон тамоман вуҷуд надоранд, чунки ҳавои зимистонаш беҳад сард аст. Аввалин сокинонаш мардуми Норвегия буданд, ки бо сабабҳои сиёсӣ ватани худро тарк карда, дар Исландия муқим шуданд. Аҷибаш ин ки Норвегиҳои фирорӣ бо баробари ҷойгир шудан ба сарзамини нав, фавран он ҷоро демократӣ кунониданд. Давлати навашонро парламент идора мекард. Нафароне аъзои ин парламент буданд, ки мардум худашон пешбарӣ намудаанд ва овози кифоягӣ ҳам аз ҷониби мардум дар натиҷаи интихобот гирифтаанд. Дар ҳоле, ки бештари Аврупоро низоми феодалӣ ҳукмрон буд, Исландия дар низоми демократӣ ба тадриҷ рушд мекард. Некӯаҳволии мардуми кишварро пеш аз ҳама метавон аз вазъи солими эшон ва ҳисоби миёнаи умрашон пай бурд. Инак, ҳисоби миёнаи умри мардуми исланд баробари 83,1 сол аст ва дар ин бобат дар дунё ҷойи 4-умро ишғол кардаанд.
Ин давлат дар қатори кишварҳои камаҳолӣ, ки ҳаст, ҳарчанд дар ҷадвали пешрафти иҷтисодии мамолики дунё зинаи 115-умро ишғол намуда бошад ҳам, сатҳи зиндагӣ хеле баланд, ҷинояткорӣ бошад, қариб нест гуфтан мумкин аст.
Қисми зиёди аҳолӣ дар пойтахт зиндагӣ мекунанд. Аз ҳар сад нафар мардум 98 нафарашон ба интернет дастрасӣ доранд. Ин ба он маъно, ки истифода бурда метавонанд. Ҳамин нишондиҳанда худ баландтарин дар дунёст.
Ҳарчанд аз маънои номи давлат пай бурдан мумкин аст, ки ин сарзамин офтобиву ҳамешабаҳор нест, аммо мардум роҳи зиндагии осудаву таъминро ёфтаанд. Масалан, рӯйидану ҳосил додани банан дар ин ҷо тамоман имкон надорад, аммо оғоз аз миёнаҳои асри 20-ум ин ҷо дар гармхонаҳо парвариши бананро ба роҳ монданд. Натиҷа ҳам худи аҳолиро бо ин меваи хуштаъм таъмин менамоянд ва ҳам ба Аврупо содир мекунанд. Раҳбарон кордон бошанду сохти давлатдорӣ холӣ аз ҷиноят бошад, ана ҳамин хел дар мамлакати яхҳо боғ ҳам бунёд мешудааст. Шояд ин ҷо суоле ба миён меояд, ки магар гармхонаҳоро бо сарфи қувваи барқ ҳарорат бахшидану ҳосил гирифтан, фоидае дуруст меорад?
Албатта меорад. Қувваи барқ дар ин давлат арзонтарин аст, ҷун бо роҳҳои осону камхарҷ ба даст меоранд. Боз аз содироти моҳиҳо, умуман маҳсулоти баҳрӣ низ давлат даромади хубе мегирад.
Сиёсат
Соли 2010-ум дар пойтахти Исландия Рейкявик интихоботи озод дар интихоби раиси шаҳр баргузор шуд, ки номзадҳо аз аҳзоби гуногуни сиёсӣ дар он ширкат доштанд. Дар қатори ҳизбҳо, ҳизби наве бо номи Беҳтарин ҳизб, ки асосгузораш, яъне раисаш ҳунарпеша Ёнар Гнар буд, иштирок дошт ва номзади худро пешниҳод намуда буд. Барномаи ин ҳизб бештар омехтаи ҳазлу мутоиба бошанд ҳам, ваъдаҳои ислоҳот, манофеъ ва шиорҳои пуртаъсири рӯҳбаландкунанда дошт. Аммо хеле аҷиб ин, ки ҳангоми баромадҳои пешазинтихоботӣ намояндаи пешбаринамудаи ҳизб Ёнар Гнар чунин гуфта буд: “Агар ман интихоб шаваму ҳизб ғолибият ба даст орад, ягон ваъдаи додаамро иҷро намекунам” Шояд ҳазл буд ё шояд киноя ба бархе роҳбароне, ки то интихоб шудан танҳо аз рӯйи одат ваъда медиҳанд, локин ба ҳар ҳол меҳру бовари мардумро нисбати худ ангехта тавонист. Ҳолати аҷибтар ин буд, ки Ҳизби Беҳтарин дар интихобот бо касби 35 фисад овоз ғолиб омад ва асосгузори ҳизб Ёнар Гнар раиси шаҳр интихоб шуд.
Як факти аҷибе дар бораи мардуми ин давлат. Онҳо насаб надоранд, балки номашон ва номи падарашон кифоя аст, ки муаррифӣ шаванду дар ҳуҷҷатҳо қайд гардад. Яъне ин ҷо насабҳои авлодӣ ҳам вуҷуд надорад. Он қадар забони иландии худро эҳтиром мегузоранд, ки ҳатто нафаре, агар мехоҳад ба он ҷо раваду боқӣ монад, бояд номашро ба номи исландӣ тағйир диҳад.
Исландия шӯҳрат дорад бо гармчашмаҳои дамонаш, ки аз зери замин бо суръати баланд фаввора зада мебарояд ва гоҳо баландтар аз қади одам ҷаҳиш доранд. Ин намуд фаввораҳои гарм, ки аз обҳои зеризаминӣ бурун омадаанд, бо забони худи исландиҳо гейсер мегӯянд, ки русҳо ҳам дар навбати худ гейзер қабул кардаанд. Айнан ҳамин падидаи табиӣ диққати сайёҳонро аз тамоми дунё ба Исландия ҷалб намудааст, ки ба шарофати гейзерҳо низ даромаде хуб ба хазинаи давлат ворид мешавад.
Исланди артиши миллии худро надорад, танҳо посбонони соҳилӣ дорад, ки шояд вазифаи горди миллиро иҷро кунанд. Пулиси ин давлат ҳаргиз силоҳ надорад ва силоҳ танҳо дар идораи пулис нигаҳдорӣ мешавад, барои дар рӯзи мабодои дастгиркунии ҷинояткори мусаллаҳ. Вале ин ҳолат дар таърихи Исландия то ҳол ягон маротиба рух надодааст.
Дар баробарҳуқуқии инсоният ва риояи ҳуқуқҳои марду занон ин кишвар ҷойи намоёнеро ишғол намудааст, зеро аввалин кишварест, ки зан тавонистааст курсии президентиро соҳиб шавад. Соли 1980 дар натиҷаи интихоботи озоди мардумӣ президенти Исландия Вигдес Финбагадоучер интихоб шуда буд.
Солди 2009 низ президенти ин кишвар зан интихоб шуд.
Пешрафти батадриҷи ин давлатро назорати шадид болои фасод низ сабаб аст. Инчунин даромади хеле хуб аз соҳаи сайёҳӣ, металургия ва бонкдорӣ ба даст меорад.
Акнун сари масъалаи асосӣ, перафти иқтисодии кишвар бо далелҳои рақамӣ:
Маҷмӯи маҳсулоти дохилаи Исландия соли пешин 23, 9 миллиард долларро ташкил намуда ба ҳар сали аҳолӣ 53,2 ҳазор доллар рост омад.
Содироти беҳтарини Исландия аз алюминийи хом (2,02 миллиард доллар), маҳсулоти обӣ (936 миллион доллар), моҳии яхкардашуда (383 миллион доллар), хўроки чорво (185 миллион доллар) ва моҳии нав шикоршуда (182 миллион доллар) Воридоти беҳтарини он маҳсулоти нафтӣ (678 миллион доллар), мошинҳо (630 миллион доллар), оксиди алюминий (606 миллион доллар), ҳавопаймо, чархболҳо (534 миллион доллар) ва электроникаи карбон (310 миллион доллар) мебошанд.
Беҳтарин самтҳои содиротӣ кишварҳои мазкуранд: Исландия, Нидерландия (1,15 миллиард доллар), Испания (547 миллион доллар), Олмон (534 миллион доллар), Британияи Кабир (509 миллион доллар) ва Иёлоти Муттаҳида (381 миллион доллар). Беҳтарин заминаҳои воридот Олмон (739 миллион доллар), Норвегия (624 миллион доллар), Фаронса (528 миллион доллар), Британияи Кабир (526 миллион доллар) ва Нидерландия (485 миллион доллар) мебошанд.
Соима Саидӣ