Таниши миёни Эрон ва Амрико ва сарнагунии ҳавопаймои украинӣ, осмони Эронро барои хутути ҳавоии хориҷӣ ноамн кардааст. Ин ноамнӣ хисорати зиёде ба санъати ҳавонаврди Эрон хоҳад зад. Паёмади дигари ин ноамнӣ, лағви турҳои вуруди ба Эрон аст.
Баррасии сайтҳои байналмилалии ироакунандаи трофики ҳавоии кишварҳо дар соатҳои гузашта (баррасиҳо то соат 2 баъд аз зуҳри дирӯз ба вақти Эрон) нишон медиҳад, ки шумори парвозҳои убурӣ аз осмони Эрон ба шиддат коҳиш ёфтааст.
Ҳарчанд ҳанӯз метавон ҳавопаймоҳои хутути ҳавоии хориҷӣ чун Қатар ё Дубайро дар ҳоли убур аз осмони Эрон дид аммо таҷаммӯъи трофики ҳавоӣ дар ҳошияи Халиҷи Форс гувоҳи давр задани осмони Эрон тавассути бисёре аз эйрлайнҳои аврупоӣ аст.
Сайтҳои дохилии Эрон аз нисф шудани ин трофик дар рӯзҳои гузашта менависанд.
Ҳарчанд ширкатҳои ҳавопаймоӣ дар сурати худдорӣ аз парвоз аз осмони Эрон ва Ироқ мутаҳаммили ҳазинаи сӯхти бештаре мешаванд ва масири парвозашон тӯлонитар мешавад, аммо аз ин ҳазинаҳо чашм мепӯшанд. Ожонси амнияти ҳавоии Иттиҳодияи Аврупо ба эйрлайнҳои аврупоӣ ҳушдор дод аз парвоз бар фарози осмони Эрон худдорӣ кунанд.
Даромади Эрон то январ аз парвозҳои убурӣ: 1,7 миллиард тумон
Аммо коҳиши парвозҳои убурӣ аз осмони Эрон паёмадҳои иқтисодии шадидеро барои ширкати фурудгоҳҳо ва новбари ин кишвар ба ҳамроҳ хоҳад дошт. Бар асоси муқаррароти байналмилалӣ ҳар парвози убурӣ аз осмони Эрон бар асоси мизони мондагорӣ дар осмон ва вазни ҳавопаймо муваззаф ба пардохти маблағе ба ширкати фурудгоҳҳои ин кишвар аст.
Раиси ширкати фурудгоҳҳои Эрон шумори парвозҳои убурӣ дар осмони Эронро дар озармоҳи имсол ва пеш аз “ноамн кардани фазои Эрон тавассути Амрико”, 900 парвоз дар рӯз гузориш дод. Ба гуфтаи Сиёваш Амирмакрӣ даромади Эрон аз ин манбаъ дар соли 2019, 1,7 миллиард тумон буд, ки то пеш аз шиллик ба ҳавопаймоии мусофирбрии украинӣ ҳам коҳиши тақрибан 15 дарсади нисбат ба соли 2018 доштааст.
Акнун бо шароите ба вуҷуд омада ва ҳушдор барои давр задани осмони Эрон, коршиносон аз коҳиши ҷиддии даромади ширкати фурудгоҳҳои Эрон, ки метавонад “ҳазинае ҷиддӣ барои санъати ҳавоии Эрон ба вуҷуд биоварад” сухан мегӯянд. Масъулони ин ҳавза мегӯянд, 68 дарсади даромади ширкат фурудгоҳҳо дар Эрон аз маҳалли парвозҳои убурӣ ва 20 дарсад аз хадамоти ҳавонавардӣ аст.
Шароите, ки рӯ ба беҳбуд буд, умедҳое, ки бар бод рафт
Ба гузориши рӯзномаи “Тавсиъаи эронӣ”, ширкати фурудгоҳҳо дар соли 95 бо эҷоди беш аз 7 ҳазор километр роҳи ҳавоии ҷадид ва расондан рақами парвозҳои убурӣ аз осмони Эрон ба беш аз як ҳазор парвоз тавониста буд дар чандин моҳ танҳо аз убури парвозҳои эйрлайни қатарӣ моҳона 51 миллиард тумон бо нархи арзи ҳамон сол даромад дошта бошад.
Ҷанги дохилии Украина ва суқути ҳавопаймоии Малайзия бар фарози ин кишвар, таҳрими ҳавоии Қатар, ҷанги дохилӣ дар Ироқ, ҳама далоиле буданд, ки пойи бисёре эйрлайнҳои хориҷиро барои расидан ба Аврупо ба осмони Эрон боз карда буданд. Масъулон ва коршиносон дар ҳавзаи новбарии ҳавоӣ то пеш аз шурӯъи даври ҷадиди танишҳо миён Эрон ва Америка ва акнун суқут ҳавопаймои мусофирбар бар фарози Эрон, умедвор буданд, ки осмони Эрон бо парвозҳои убурии бештар, даромади бештаре барои ин санъат ба армуғон биоварад. Даромадҳое, ки тибқи муқаррарот бояд сарфи зерсохтҳои ҳавонавардӣ ва фурудгоҳӣ шавад.
Ба назар мерасад дар шароити кунунӣ ин умед дасти кам барои муддате барбод рафтааст.
Осмони ноамн ва гардишгароне, ки дигар намеоянд
Аммо дар канори зарар ва зиёни иқтисодӣ коҳиши тараддуди ҳавоӣ дар осмони Эрон, шояд битавон гуфт, нахустин ҳавзае, ки осори зарбаи ноамнии беш ва пеш аз дигар ҳавзаҳо бар пайкараш ошкор мешавад, ҳавзаи гардишгарӣ аст.
Бо суқути ҳавопаймоии украинӣ бархе хутути ҳавоии фаъол дар минтақа парвозҳои худ ба фурудгоҳҳои Эрон ва Ироқро то иттилоъи сонавӣ қатъ карданд.
Эрон дар соле, ки гузашт ба гуфтаи сарпарасти вазорати мероси фарҳангӣ, бо 3 миллион гардишгар дар се моҳи нахусти сол рушди 40 дарсадии вуруди гардишгарони хориҷӣ нисбати ҳамин давраи соли пешро таҷриба карда буд. Дар соли 2019 бино бар омори расмӣ дар Эрон, 7 миллиону 800 ҳазор гардишгар вориди Эрон шуда буданд.
Ахбори мунташир шуда дар рӯзҳои гузашта аммо аз коҳиши 70 дарсадии турҳои вурудӣ ба Эрон пас аз суқути ҳавопаймо ҳикоят мекунанд.
Алиасғар Мӯнисон, вазири мероси фарҳангӣ, гардишгарӣ ва саноеъи дастӣ дар мусоҳиба бо хабаргузории ИРНО, бо ишора ба ҳаводиси ахир, аз кушта шудани Қосим Сулаймонӣ тавассути Амрико то суқути ҳавопаймои украинӣ аз “зарбаи бузурге”, ки ба гардишгарӣ ворид шуда, сухан мегӯяд. Мӯнисон бо ишора ба талошҳое, ки дар соли 1398 бо “иқдомоти таблиғоти зиёд” ва “мушорикати бахши хусусӣ” барои муаррифии Эрон дар ин арса ва ҷазби турист сурат гирифта буд, мегӯяд: “Аммо акнун бо вазъияте мувоҷиҳ шудаем, ки ниёз аст барномарезии ҷадиде дошта бошем.”
Вазири гардишгарӣ дар посух ба пурсиши коҳиши 70 дарсади турҳои вурудӣ, мегӯяд, суқути ҳавопаймо ҳатман асароте дар лағв шудани турҳои Эрон доштааст. Мӯнисон аммо изҳори умедворӣ кардааст, ки бо изофа кардани бозорҳои ҷадид, шароит тағйир кунад.
Муҳаммадали Воқифӣ, ноиби раиси ҷомеаи тургардонони Эрон дар гуфтугӯ бо хабаргузории Меҳр, ҳарчанд ба лағви турҳои гардишгарии японӣ ва чинӣ дар рӯзҳои гузашта ишора мекунад аммо мегӯяд: “Барои омори дақиқ бояд чанд рӯзе сабр кунем.”
Бояд чанд рӯзе сабр кард то омори дақиқ аз ин ҳавза мунташир шавад аммо он чи мушаххас аст ин аст, ки зарбае, ки бар пайкари гардишгарӣ ворид шуд, муддати зиёде вақт мегирад то дармон шавад.