Музаффар Давлатмиров, яке аз чеҳраҳои шинохтаи динӣ ва аз рӯҳониёни боэътибори Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон (ВМКБ), рӯзи 12-уми июни соли 2025 дар зиндони шаҳри Ёвон даргузашт. Ӯ ҳамагӣ 61 сол дошт.
Ду манбаи мустақил ба TajNews иттилоъ доданд, ки сабаби марги Давлатмиров бемории сахти диабет ва авҷ гирифтани иллатҳои ҳамроҳбуда будааст. Ба гуфтаи наздиконаш, ӯ солҳо аз беморӣ ранҷ мебурд ва дар зиндон шароити табобати муносиб надошт.
Аз ҷаноза то зиндон — чаро рӯҳонии маъруфро маҳкум карданд?
Музаффар Давлатмиров соли 2022 пас аз он боздошт ва ба 5 сол маҳкум шуд, ки дар шаҳри Хоруғ барои се нафар — Мамадбокир Мамадбокиров, Зоир Раджабов ва Хурсанд Мазоров, ки зимни амалиёти нерӯҳои ҳукуматӣ кушта шуданд — ҷаноза хонда буд. Мақомот ин амалро “даъвати оммавӣ ба фаъолиятҳои ифротгароёна” арзёбӣ карданд.
Бо вуҷуди талошҳои пайвастаи наздикон ва дархостҳои созмонҳои байналмилалии ҳомии ҳуқуқ барои озод кардани ӯ, мақомот рад карданд. Номи ӯ ҳатто дар гузоришҳои Кумиссиюни ИМА оид ба озодиҳои динии байналмилалӣ ва қатъномаҳои Созмони Милали Муттаҳид зикр шуда буд.
Сиёсати саркӯб дар Бадахшон: аз ваъда то қатлу зиндон
Баъд аз мустаҳкам кардани ҳокимияташ, Эмомалӣ Раҳмон сиёсати сахтгиронаро нисбат ба сокинони ВМКБ ба роҳ монд. Аз миёнаи солҳои 2000-ум, чеҳраҳои бонуфузи маҳаллӣ, аз ҷумла рӯҳониён, фаъолони ҷомеаи шаҳрвандӣ ва журналистон пай дар пай таҳти фишор қарор гирифтанд.
Соли 2022 дар пайи эътирозҳо дар шаҳри Хоруғ ва ноҳияи Рӯшон, амалиёти низомӣ роҳандозӣ шуд, ки дар натиҷа даҳҳо нафар кушта ва садҳо тани дигар боздошт гардиданд. Мақомот ин афродро “узви гурӯҳҳои ҷиноятӣ” хонданд, аммо наздикон ва ҷомеаи маҳаллӣ онҳоро бегуноҳ ва талабгори адолат мешумориданд.
Се марг дар як сол — қасди хомӯш кардани ВМКБ?
Марги Музаффар Давлатмиров аллакай сеюмин ҳолати фавти зиндониёни сиёсӣ аз ВМКБ дар давоми як сол аст. Қаблан Кулмамад Паллаев ва Аслан Гулобов, ду фаъоли боздоштшудаи ин вилоят низ дар зиндон ба таври мармуз ҷон бохта буданд.
Ҳомиёни ҳуқуқ ин маргҳоро нишонаи “сиёсати хомӯшсозии ВМКБ” медонанд. Онҳо мегӯянд, ки мақомоти Тоҷикистон дар баробари фаъолони минтақа на танҳо озодиҳоро маҳдуд кардаанд, балки онҳоро дар зиндонҳо бе табобат ва шароити муносиб маҳв месозанд.
Хомӯшии мақомот ва саволҳои беҷавоб
То замони навиштани ин матлаб, мақомоти масъул дар бораи марги Давлатмиров ҳеҷ шарҳи расмӣ ироа накардаанд. Ҷасади ӯ ба пайвандонаш супурда нашудааст ва намедонанд, ки дар куҷо ва кай ба хок супурда мешавад.
Мақомоти иҷрои ҷазои ҷиноятии Тоҷикистон қаблан низ дар ҳолатҳои монанд ба саволҳои ҷомеа посух надода буданд.
Хотима нест — оғози норӯшан
Музаффар Давлатмиров ҳамчун шахсияти боэътибор, поквиҷдон ва марди ростин дар таърихи ВМКБ боқӣ хоҳад монд. Марги ӯ як талафоти бузург на танҳо барои сокинони Бадахшон, балки барои тамоми ҷомеаи тоҷик ба шумор меравад. Ҳамчунин ин ҳодиса боз як бор масъалаи зарурати ислоҳоти судӣ, озодии виҷдон ва озодии баёнро дар кишвар ба сатҳи аввали рўзномаҳои миллӣ ва байналмилалӣ мебарорад.